Door: Dick de Klerk
Voor de Molukse gemeenschap was de afgelopen week een week van twee uitersten. Waar zaterdag in Krimpen aan den IJssel op plechtige wijze bijeenkomsten waren georganiseerd op de begraafplaatsen. Deze dag kregen de graven van voormalig KNIL-militairen en hun echtgenoten een historische status. En werd er ook een herdenkingsmonument onthuld. Evelin Hiariej noemt het een verlate erkenning door het lokale bestuur. ‘Maar toch erkent’.
Ook de president van de RMS, John Wattilete, was bij de ceremonie aanwezig: “Ik vond het een goed georganiseerde herdenking, waardig. Met vertegenwoordigers van de gemeentelijke overheid… Het was mooi om het zo te ervaren.’
De heer Wattilete is de eerste RMS president die in Nederland geboren is, maar hij is opgegroeid met de verhalen van zijn vader. ‘Wat leidend was is toch het verdriet vanwege de komst hier naar toe, de toezegging dat men zou kunnen terugkeren. En vooral ook het ontbreken van iedere steun aan de toentertijd uitgeroepen Republiek der Zuid-Molukken, dat was toch wel wat hij levenslang gedragen heeft.’
De nabestaanden van de KNIL militairen hadden nog veel voorbereidend werk. Er moesten aanvraagformulieren ingevuld worden, maar gelukkig kregen ze daar hulp bij aangeboden. Zo moest bijvoorbeeld het legernummer van de militairen ingevuld worden. Het was een flinke papierwinkel, maar het was nodig geweest. Omdat er toch goede en juiste informatie doorgegeven moest worden aan de gemeente.
‘Het is juridisch gezien kletskoek.’
Het was dan ook een schok voor de Molukse gemeenschap toen premier Mark Rutte in een debat over een onderzoek naar de dekolonisatie van Indonesië zei: “Wij zien de proclamatie als hét historische feit.” Op 17 augustus 1945 riep de Indonesische leider Soekarno onafhankelijkheid uit, maar tot nu toe had Nederland dat moment nooit officieel erkend.
Krimpense inwoner Evelin Hiariej heeft er een duidelijke mening over: ‘Ik vind het geschiedvervalsing en ik vraag me af wat er met Rutte aan de hand is. Hij is historicus dus hij weet dat hij data van de geschiedenis niet zomaar kan veranderen…. Ik sta volledig achter wat onze president van de RMS heeft gezegd. Rutte roept ons toch op tot acties wat we eigenlijk niet meer willen.’ Evelin benadruk ook dat de geschiedenis van Nederland en de Molukken van wel 4 eeuwen teruggaat en dat is ook benadrukt op de herdenkingsstenen met een foto van nootmuskaat en kruidnagel.
‘Wij als huidige generatie, Nederlands en Molukse generatie van nu, moeten we gezamenlijk samenwerken voor een vredige toekomst voor onze toekomstige generatie. Dat als ze de afbeeldingen zien dat ze het niet meer verafschuwen, maar dat ze trots mogen vertellen waarom we hier zijn.’ Evelin Hiariej voelt zich voor de zoveelste keer verraden door de overheid. ‘Keer op keer wordt ons pijn gedaan en dat moeten we steeds weer slikken… In welke beschaving zitten we nou.’
De president van de RMS vindt dat de verklaring van Rutte helemaal niet kan: ‘Het is juridisch kletskoek. Intussen is ook wel kenbaar gemaakt dat het een vergissing is geweest van de minister-president en dat zijn uitspraak geen betrekking heeft op de overeenkomst van december 1949, de soevereiniteitsoverdracht.’ Indonesië wil heel graag dat Nederland de datum van 17 augustus 1945 gaat erkennen, maar de datum staat juridisch gewoon vast. Daar valt niet aan te tornen, aldus John Wattilete. ‘Gebeurt het toch dan zal de rechter daar een oordeel over moeten geven… Het mooiste zou zijn als deze kwestie voorgelegd zou worden aan het Internationale Gerechtshof, zij gaan over verdragen en dat dan gelijktijdig ook wordt geoordeeld over de bezetting van de Republiek der Zuid-Molukken dan lossen we twee zaken in één keer op.’
Natuurlijk zijn er ook bij John Wattilete reacties binnengekomen van Molukkers in het land. ‘Die zijn uiteraard net zoals ik ook verbaasd, verontwaardigd en boos. Ook omdat er juist nu, en dat hebben we ook in Krimpen gezien, een sfeer heerst dat er nog wat goed te maken valt met het Molukse volk. De gemeente Krimpen doet dat al jaren heel goed, heb ik het idee. Andere gemeentes zijn er ook mee bezig. En de baas van het land gaat dan dit verhaal vertellen. Dat is een klap in het gezicht.’ De president van de RMS hoopt dat deze misslag wordt hersteld door het uitdrukkelijk recht te zetten en de verklaring in te trekken.
Evelin Hiariej hoopt dat wethouder Molukse zaken, Hugo van der Wal, ook iets wil laten horen omtrent wat Mark Rutte aan het doen is. Deze vraag hebben we doorgegeven en aan hem voorgelegd.
De RMS heeft ook een officiële verklaring afgegeven, deze is hier na te lezen.